Chełm to trzeci pod względem liczby mieszkańców, po Lublinie i Zamościu, ośrodek miejski w województwie lubelskim. Miasto położone na ścianie wschodniej, nieopodal granicy z Ukrainą, ma wiele do zaoferowania zarówno miłośnikom historii, architektury, jak i rodzinom chcącym spędzić ciekawy czas z dziećmi. Poznaj 10 naszym zdaniem, najciekawszych miejsc i atrakcji turystycznych, które warto zobaczyć zwiedzając Chełm! 

Spis treści:

1. Chełm – podstawowe informacje
2. Podziemia kredowe
3. Góra Chełmska
4. Zabytki sakralne
5. Plac Łuczkowskiego
6. Kamienice pożydowskie
7. Muzeum Ziemi Chełmskiej
8. Państwowa Akademia Nauk Stosowanych
9. Chełmski Park Wodny
10. Ścieżki i trasy rowerowe
11. Osiedle Dyrekcja
12. Przydatne informacje

Chełm – podstawowe informacje

Liczący ok. 60 tys. mieszkańców Chełm, to średniej wielkości miasto znajdujące się w woj. lubelskim. Położony zaledwie 21 km od granicy z Ukrainą i 42 km od granicy z Białorusią, Chełm wyróżnia się niezwykle bogatą historią, którą napisały dzieje trzech kultur – polskiej, ruskiej i żydowskiej. Gospodarczo, dominuje tutaj przemysł cementowy, spożywczy i maszynowy. Chełm nie jest na ogół wymieniany w jednym ciągu z takimi atrakcjami turystycznymi regionu, jak położony 45-50 km dalej Poleski Park Narodowy czy Jezioro Białe, jednak już za chwilę dowiesz się, dlaczego warto tu przyjechać i spędzić świetny czas korzystając z licznych atrakcji tego miasta!

Podziemia kredowe, w których spotkasz Ducha Bielucha!

Chełmskie Podziemia Kredowe to atrakcja unikatowa na skalę światową. W całej Europie znajdują się tylko dwa tego typu miejsca! Chełm przez wieki słynął (i nadal słynie) z wydobycia kredy – jej eksploatacja tradycyjnymi metodami trwała aż do początków XX wieku. W latach 70. XX wieku udostępniono podziemne korytarze do zwiedzania i tym sposobem licząca 2 kilometry trasa, stała się największą atrakcją turystyczną Chełma. Spacerując po tym podziemnym labiryncie (oczywiście z przewodnikiem) możesz zapoznać się z przygotowanymi dla turystów ekspozycjami. Przy odrobinie szczęścia (lub pecha :), możesz spotkać tu Ducha Bielucha. Duch widniejącego w herbie Chełma białego niedźwiedzia pilnuje ukrytych w podziemiach skarbów, więc jeśli nie masz niecnych zamiarów, nic Ci nie grozi 😉

Uwaga! Wybierając się na zwiedzanie podziemi kredowych w Chełmie, lepiej zaopatrzyć się w cieplejszą bluzę, szczególnie jeśli będzie to wycieczka z dziećmi. Pod ziemią panuje bowiem temperatura ok. + 9 stopni oraz bardzo duża wilgotność powietrza.

Góra Chełmska

Góra Chełmska, określana również jako Góra Zamkowa lub Wysoka Górka, to jedna z najważniejszych atrakcji chełmszczyzny. To właśnie w tym miejscu ponad 1000 lat temu znajdował się gród obronny, a następnie zamek książęcy. W 1884 roku zakończono tu budowę cerkwi prawosławnej, która po odzyskaniu niepodległości została rozebrana, a na jej miejsce wstawiono krzyż. Najważniejszym obiektem znajdującym w tym miejscu jest późnobarokowa Bazylika kolegialna Narodzenia NMP, która widoczna jest z wielu miejsc w mieście. Inne warte uwagi obiekty znajdujące się na wzniesieniu, to Brama Uściługska, Pałac Biskupów Unickicich, klasztor bazylianów, dzwonnica oraz pomnik prymasa Wyszyńskiego.

Górka Chełmska, poza wyżej wymienionymi zabytkami, stanowi również bardzo atrakcyjny punkt widokowy na panoramę miasta, a już w szczególności, jeśli zdecydujemy się wejść na jedną z wież w bazylice.

Zabytki sakralne Chełma

Opowieść o ciekawych zabytkach sakralnych Chełma tak naprawdę zaczęła się już w poprzednim punkcie dotyczącym Góry Zamkowej i znajdującej się na jej szczycie bazyliki p.w. Narodzenia NMP. Ze względu na wielokulturową historię i tradycję tego miasta, znajdują się tu zarówno kościoły katolickie, jak również dwie cerkwie i jedna synagoga. Szczególnie warte odwiedzenia, poza wspomnianą bazyliką, są następujące obiekty kultu religijnego:

• Cerkiew św. Jana Teologa – na uwagę zwraca jej malowniczy wygląd od zewnątrz oraz znajdujące się w środku, efektowne ikony, charakterystyczne dla cerkwi prawosławnych,
• Zespół Popijarski, w tym przede wszystkim wybudowany w latach 1753-1763 Kościół pw. Rozesłania św. Apostołów, stanowiący jeden z najbardziej okazałych zabytków całej Lubelszczyzny,
• Zespół Reformatów, na który składa się kościół rektoralny św. Andrzeja Apostoła (obecnie Sanktuarium św. Antoniego z Padwy) oraz Klasztor Reformatów.

Plac Łuczkowskiego

Co warto zobaczyć w Chełmie? Z całą pewnością miejsce, w którym tętni życie tego miasta – chełmską starówkę, czyli Plac Doktora Edwarda Łuczkowskiego. Niegdyś funkcjonował tutaj targ żydowski, po którym ostał się pozostawiony do dziś drewniany kiosk. Inne ciekawe obiekty świadczące o wielowiekowości tego miejsca to szczątki Bramy Lubelskiej, odnowiona średniowieczna studnia, Pomnik Poległych Za Ojczyznę, dawny konsystorz prawosławny (obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna) oraz zabytkowe kamienice. Plac Łuczkowskiego, czyli chełmski rynek, to dobry punkt wypadowy do spaceru na Górę Chełmską.

Kamienice i zabytki pożydowskie

W Chełmie znajduje się bardzo dużo zabytków i kamienic pożydowskich, co jest oczywiście ściśle związane z wielonarodową historią chełmszczyzny. Poza wspominanym już kioskiem na Placu Łuczkowskiego, do wartych zobaczenia miejsc należą pożydowskie kamienice. Zdecydowanie najwięcej znajduje się ich na ulicy Lubelskiej. Szczególnie ciekawe jest to, że część pożydowskich kamienic posiada na swoich tyłach “dobudowane” tzw. kuczki, w których mieszkańcy obchodzili święto Sukkot. Najlepiej zachowaną kuczką jest ta przy kamienicy na Reformackiej 23A. Warto również wspomnieć o Synagodze na rogu Kopernika i Krzywej oraz pamiętającym późne średniowiecze, cmentarzu żydowskim.

Muzeum Ziemi Chełmskiej

Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza, posiada cztery oddziały, dzięki czemu możemy odwiedzić te, które najbardziej nas interesują. Od historii, archeologii i przyrody, przez sztukę ziemi chełmskiej, aż po sztukę współczesną. Na szczególną uwagę zasługuje Galeria 72, zlokalizowana przy ul. Lubelskiej 55. Podziwiać możemy tam pokaźną kolekcję sztuki współczesnej polskich i zagranicznych artystów z takich dziedzin jak sztuka akcji, grafika czy instalacja. Prezentowane w ramach Galerii 72 wystawy, zyskały nawet międzynarodowy rozgłos i były prezentowane m.in. w Nowym Jorku.

Ważne info! Muzeum jest czynne codziennie poza poniedziałkiem, a wstęp jest płatny.

Państwowa Akademia Nauk Stosowanych

Dlaczego w tekście o atrakcjach turystycznych Chełma wspominamy o uczelni wyższej? Otóż na Państwowej Akademii Nauk Stosowanych kształcą się m.in. piloci i obsługa ruchu lotniczego, korzystający z Akademickiego Portu Lotniczego w podchełmskiej wsi Depułtycze Królewskie. Można tu zobaczyć m.in. ustawione jeden obok drugiego samoloty, co stanowi nie lada gratkę dla dzieci i młodzieży!

Wodne szaleństwa w Chełmskim Parku Wodnym!

Rewelacyjna atrakcja dla rodzin z dziećmi i nie tylko. Chełmski Park Wodny to jeden z najnowocześniejszych aquaparków w tej części kraju! Znajduje się tu m.in. basen do nauki pływania, basen sportowy o długości 25 metrów, strefa brodzików dla rodziców z dziećmi, strefa saun, zjeżdżalnie rurowe (w tym zjeżdżalnia rodzinna), tężnia solankowa oraz sportowo-rekreacyjna strefa active. Park Wodny w Chełmie zaprojektowano w taki sposób, aby mogły z niego korzystać osoby w każdym wieku – od niemowląt do seniorów, w tym również osoby niepełnosprawne.

PS. Nieopodal Parku Wodnego w Chełmie znajduje się Jednostka Wojskowa 1934, dookoła której podziwiać można stare, drewniane budowle.

Rowerem przez Chełm, czyli ścieżki i trasy rowerowe

Chełm to zdecydowanie miasto przyjazne rowerzystom. Skorzystać możemy tu z licznych ścieżek rowerowych, co pozwoli nam na sprawne zwiedzanie miasta i opisywanych w niniejszym tekście atrakcji. Bardziej wytrawnych rowerzystom polecamy szlak Green Velo “Południowe Panoramy Chełma”, liczący 32,2 km i prowadzący przez południowe obrzeża miasta, w tym m.in. wspomniane Depułtycze Królewskie. Miłośnikom przyrody z pewnością spodoba się też licząca 18 km trasa “Uroki Sobowickie” biegnąca przez podchełmskie rezerwaty przyrody.

W Chełmie sprawnie działa od niedawna wypożyczalnia rowerów miejskich, w tym również rowerów do wspólnych wycieczek, typu cargo, tandem lub rowerów z fotelikiem.

Osiedle Dyrekcja

Osiedle Dyrekcja, zaprojektowano jako miasto-ogród i wybudowano w latach 20. i 30. XX wieku przez PKP. Mieszkali tu pracownicy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Położone we wschodniej części Chełma osiedle, podzielone było na trzy kolonie, a jego łączna powierzchnia to nieco ponad 30 ha. Osiedle cechuje się tradycyjnym budownictwem i precyzyjnym wykończeniem. Na uwagę zwraca jednolita na całym osiedlu, pokrywająca budynki czerwona dachówka oraz odróżniający się od pozostałych budynków, okazały Gmach.

Przydatne informacje

Czas dojazdu z klubu Niebieskie Migdały: 35-40 minut

Orientacyjny czas zwiedzania: 5 godzin

Wstęp płatny: Nie

Atrakcje dla rodzin z dziećmi: Tak